Konunun odağında küresel ısınma sorunu var. Malum iklim değişikliği Türkiye için yeni bir paradoksu gündeme getiriyor. Ortalama sıcaklıklardaki artış yakın bir gelecekte önemli olaylara yol açacak. Bağımsız araştırma kuruluşları ile FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) Anadolu'nun merkez bölümünün yoğun bir kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor.
Önümüzdeki yıllarda Orta Anadolu, Ege ve Akdeniz kıyılarında yağışlar azalırken Karadeniz'de ani artışlar görülecek. İki bölge şimdiden alarm veriyor: Konya Ovası'nda kuraklık ve Doğu Karadeniz'de aşırı yağışlar! Nitekim Rize'de yaşanan son facia bu paradoksun uyarıcı işaretleriyle dolu…
Kopenhag İklim Zirvesi'nden sonra hızlanan proje arayışları içinde çoğu kişinin yadırgadığı küçük çaplı HES projelerinin artık özel bir önemi var. Kimi yerlerde sel ve taşkınlarını önlemede çıkar yol, bu santralların artmasına bağlı. Böylece hem ani sellerin önü alınacak hem de küçük akarsular rejime sokularak elektrik enerjisi üretilecek.
Geleceğin Konya Ovası
Ancak, asıl sorun kuraklık bölgelerinde! Konya Ovası'nda taban suyu neredeyse yok olmak üzere. Yine de biraz geç kalınmasına rağmen iki büyük proje Konya Ovası'na yaklaşık 2000 yıl öncesinin yeşil hayatını geri getirmeye hazırlanıyor!
‘Mavi Tünel' projesiyle Akdeniz'e dökülen Göksu Nehri'nin bir kolu üzerinde inşa edilen ‘Bağbaşı Barajı'nın suları yaklaşık 20 kilometrelik devasa bir tünelle Beyşehir'den itibaren Konya Ovası'na akıtılacak. Daha sonra yapımı gerçekleşecek Bozkır ve Avşar barajlarını da içine alacak sistem dev bir projeye dönüşecek.
Dünyanın en ilginç suyollarından birini teşkil eden ‘Mavi Tünel' projesinde çok sert kayaçların içi kuyumcu titizliğiyle oyularak suyolu haline getiriliyor. Bu muazzam işi bir konsorsiyum üstlenmiş.
Üstleniciler bölgenin topografik yapısını dikkate alarak özel tasarlanmış dev boyutlarda bir delme makinesini adeta yeniden icat etmişler. Makine parçaları 70 adet TIR'la yeniden tesviye edilmiş dağ yollarından bin bir zahmetle uygulama alanına getirilmiş. Bu masalsı olay bile başlı başına bir serüven! Mahallinde montajı yapılan dev makine ise baraj teknolojisi tarihinde bir ilk!
2012 yılı sonunda tamamlanacak sistemle Konya Ovası'na yılda yaklaşık 400 milyon metreküp su verileceği tahmin ediliyor. Saniyede akıtılacak su miktarı ise 40 metreküp civarında! Ayrıca derivasyon sistemi üzerinde yaklaşık 50'şer megavat gücünde yıllık 150 GWh enerji sağlayacak hidroelektrik santralları inşa ediliyor. Projenin yarısından fazlası şu anda bitmiş durumda.
Yeşil hayat 150 yıl sürecek
İrili ufaklı yan projelerle 12 ayrı sistemi bünyesinde taşıyan KOP'un (Konya Ovası Projesi'nin) ömrü ise en az 150 yıl. Maliyetini ortalama 5 yıl içinde çıkaracak projenin yalnız ekonomiye değil, bölgesel iklim değişikliğinin getirdiği sosyal sorunlara da katkısı olacak. Bu ilginç projeye rağmen orta vadeli başka çözümler üzerinde de duruluyor. En azından denizlere boşa akıp giden yüksek debili akarsuları yine oldukça karmaşık bir sistemle ortalama 1000 metrelik rakım üzerine çıkarıp ovaya vermek amaç. Şimdilik teknik ayrıntıları incelenen bu projenin ilginç özelliği ise ovada kuruyan göllerin yeniden hayat bulmasını sağlamak…
Yine de böylesine dev bir projenin önünde iki engel var. Biri mevcut akarsuların stratejik özelliğinin kısmen kaybedilmesi. İkincisi ise kod terfi işlemlerinin büyük paralara mal olması.
Her şeye rağmen mevcut barajlar ile ‘Mavi Tünel' sistemine başka akarsuların katılması Orta Anadolu'da hissedilir bir iklim değişikliğine yol açacak. Bu konuda uzmanların görüşleri çelişkili olmakla beraber uzlaşılan konu, akarsu rejiminden yararlanarak suların boşa akmasını önlemek ve klimatolojik değerleri yeniden kazanmak.
Kapalı havzalar çölleşmeyecek
Böylece, kapalı havza olarak bilinen Konya Ovası kurtarılacak, Tuz Gölü'nden kaynaklanan olası sürprizler önlenecek. Halen inşası süren ‘Mavi Tünel'in de yer aldığı sistemin tamamlanmasından sonra ovaya tarımsal amaçla su verilmesi 3 yıl içinde gerçekleşecek. Bu süre, taşınan suyun önce gölleri, sonra da yeraltı su rezervlerini doldurması için gerekli. Şu anda en önemli problem, Orta Anadolu'nun Konya dahil tüm kapalı havzalarında açılmış kuyular nedeniyle yeraltı suyunun derine kaçıyor oluşu!
Göksu Nehri'nin sularını Konya Ovası'na taşımak gibi oldukça zorlu projeleri gerçekleştiren Türk mühendisleri Seyhan ve Ceyhan başta olmak üzere kendi denizlerimize dökülen nehirler üzerinde de ele gelir çalışmalar yapıyorlar. Çünkü Orta Anadolu tahıl ambarı olma özelliğinin yanı sıra bölgesel iklim üzerindeki etkileriyle de önemli bir bölge. Yaklaşık 3 milyon ton buğday yetiştiren Konya Ovası'nın ikliminde yaratılacak küçük bir oynama bile bu rakamı daha ilk yıl ikiye katlayabilir. Kaynak:Referans
Gelişmelerden zamanında haberdar olmak istiyor musunuz? Google News’te Bozkır Haber'e abone olun.
