.jpg)
Evimizde "Hırsız" mı Var? (2)
M. Emin KARABACAK
Güvensiz ve ilgisiz ortam: Çocuklarıyla yeteri kadar ilgilenmeyen anne babalar, çocuklarının düşük benlik saygısı geliştirmesine neden olacaktır. Bu çocuklar zamanla ilgi ve dikkat çekmek için çalma davranışlarına yönelebileceklerdir.
Aile içi iletişimsizlik: Anne baba kavgaları, çocuklar arasında ayrımcılık yapma, çocukları birbirleriyle kıyaslama, şamar oğlanı gibi nedenler çocukları böyle bir davranışa sürükleyebilmektedir.
Olumsuz anne baba tutumları: Çocuğun olumsuz davranışlarına karşı anne babanın aşırı tepki vermesi, çalınma ve kaybolma konusunda çocuklardan şüphelenme, onları zan altında bırakma gibi tutumlar, çocukları çalma davranışına sevk edebilir.
Her istediği alınan çocuklar: Anne babası tarafından her istediği alınıp bir dediği iki edilmeyen çocuklar, istekleri konusunda sınır tanımazlar. Bu çocuklar en küçük bir mahrumiyet ya da engel karşısında çalma davranışı içine girebilmektedirler.
Çocuklarda hayati yoksunluk: Çocuk yaşta anne babasını kaybetmiş ya da uzun süre anne babasından ayrılan (boşanma, hapis..) çocuklar, bunların eksikliğine bağlı olarak çalmayı tatmin aracı olarak gerçekleştirmektedir.
Çocuğun intikam almak istemesi: Çalma davranışını gösteren bu çocuklar; ihtiyaçtan daha çok başkasına ait bir şeyi çalarak ona zarar vermeyi amaçlamaktadır. Bu anne baba olduğu gibi öğretmen ve sınıf arkadaşı da olabilir.
Özellikle başarı konusunda başkalarıyla kıyaslanan çocuklar, otoriterlerden olduğu kadar, kıyaslanan arkadaşından da intikam almak için çalma davranışı sergileyebilirler. Bu çocuklar çaldıkları şeyleri daha çok saklama yerine çöpe atma ya da kırıp atma davranışında bulunabilirler.
Arkadaşlık ya da gruba katılmak isteği: Benlik saygısı düşük ve kendine güvenmeyen çocuklar, arkadaşının dikkatini çekmek ya da gruba katılmak için çalma davranışı gösterebilirler. Bunun yanında yine ilgisini çekmeye çalıştığı arkadaşının eşyasını çalarak sonra da bulmuş gibi yapmaya çalışması çalma davranışı olarak görülebilir
Heyecan ve macera yaşama isteği: Özellikle yaşı biraz daha büyük çocuklarda heyecan ve macera yaşamak için bu tür davranışlara yönelme görülebilir. Yaşadıkları bu haz, onların bu davranışlarının devam etmesine neden olabilir.
Çalma Davranışı Olan Çocuklar için Neler Yapılmalı?
1. Anne babalar başta nafakalarını helal yoldan kazanmalıdırlar. Çocuklar, ileride onların olumsuz davranış göstermesine sebep olabilecek haram lokmadan onları uzak tutulmalı.
2. Çocuklara helal ve haram kavramları, seviyelerine uygun bir şekilde anlatılmalı.
3. Çocukların çalma davranışlarını bıraktırmak için Allah'ü Teâlâ ve cehennemle korkutulmamalı.
4. Çocuklara dürüstlük kavramı, başkalarının mallarına saygı ve onlardan izin alma konuları seviyelerine uygun bir şekilde anlatılmalı.
5. Başkalarının eşyalarını izinsiz almama konusunda çocuklara uygun model olmalı.
6. Çocukların mülkiyet kavramını geliştirmek için onlara özel eşyalar almalı. Hatta çocukların eşyalarını alırken dahi onlardan izin alarak onlara bu konuda örnek olunmalı.
- Çocuklara temel ihtiyaçlarını kendilerinin karşılayabilmeleri için yeterli harçlık verilmeli.
- Çocukların ihtiyaçları alınırken onların fikirleri alınmalı. Bu, hem çocuğun kendini değerli hissetmesine hem de mülkiyet kavramının gelişmesine katkı sağlayacağı unutulmamalı.
- Çocuğun çalma davranışlarına karşı aşırı tepki ve ceza verilmemeli. Bunun yerine çocuğun çalma davranışının temeline inilmeye çalışılmalı.
- Çocuğun çalma davranışına karşı fiziksel ceza verilmemesi gerektiği gibi çocuğun gururunu incitecek davranışlardan kaçınılmalı. Özellikle çocuğun olumsuz davranışı bir başkasının yanında söylenmemeli.
- Çocukların çalma davranışlarına karşı bağırıp çağırma, alay etme ve aşağılamalardan kaçınılmalı.
- Çocukların çalma davranışlarına karşı sen dili yerine ben dili kullanarak ifade edilmeli.
- Çocukların arkadaşlarından izinsiz aldıkları eşyaları geri verme konusunda kararlı davranılmalı. Çocuğun izinsiz almasına bağlı olarak özür dilemesi konusunda gerekli hassasiyet gösterilmeli.
- Çocukların çalma davranışı sergilerken ki duygularının farkına varma adına o anda neler düşündüğü sorulmalı. Bunun yanında eşyası kaybolan çocuğun hangi duyguları yaşayabileceği konusunda empati yapması sağlanmalı.
- Kaybolan eşyalara karşı çocuklar hemen suçlanmamalı. Eşyaların bulunması konusunda çocuklardan yardım alınarak sıkıntılara onlarında ortak olması sağlanmalı.
- Çocuğun çalma konusundaki şüpheli davranışlarına karşı çocukla olumlu iletişime geçilmeli. Çocuğu korkutarak ya da tehdit ederek sonuca ulaşmaktan kaçınılmalı.
- Çalma davranışı yerine istendik davranışları kazanma konusunda çocuklara gerekli destek verilmeli.
- Çocuğun çalma davranışı konusunda anne babalar kararlı ve tutarlı bir şekilde hareket edilmeli.
- Çalma davranışını devam ettirmede kararlı olan çocuklar ceza olarak sevdiği şeylerden mahrum bırakılmalı.
- Gerekirse bu konuda bir uzmandan yardım alınmalı.
Gelişmelerden zamanında haberdar olmak istiyor musunuz? Google News’te Bozkır Haber'e abone olun.
